شماره سوم، سال یکم، زمستان 1399
ساڵی یه‌کم، ژماره‌ی سییه‌م، زستان 2021 زایینی
Vol.1, No.3, Winter2021
کولتووری دێرینی کورد (ئه‌بوموسلیم کوردێکی گۆران له ناوچه‌ی په‌هڵه‌ویان)
هه‌یاس مه‌حمود کاکه‌یی (لێکۆڵه‌ر و نووسه‌ر له بواری مێژوو و ئه‌ده‌بیاتی یارسان)
کاتی وه‌ر‌گرتن: 24/10/2020
کاتی قه‌بووڵکردن: 03/02/2021
پوخته
ئه‌بو موسلیم کوردێکی گۆرانی خه‌لکی په‌هڵه‌وییان له ته‌نیشت ئیسفه‌هان بوو، بزووتنه‌وه‌که‌ی بزووتنه‌وه‌یه‌کی ئایینی نھێنی بوو بۆ زیندووکردنه‌وه‌ی کولتووری دێرینی کورد بوو، پێش ئه‌وه‌ی سیاسی بێت. له پانتایی ئێران (وڵاتی ماد و پارس)، دژ به خیلافه‌تی ئه‌مه‌وییه‌کان و بووه ھۆی دامه‌زراندنی خیلافه‌تی عه‌باسی. بۆیه عه‌باسییه‌کان متمانه‌یان به ئه‌بو موسلیم ھه‌بوو و کردیانه والیی خۆراسان، که له ماوه‌یه‌کی که‌مدا ھه‌واداران و لایه‌نگرانی زۆر بوون. عه‌باسییه‌کان له‌و بارودۆخه‌ی ئه‌بوموسلیم و بزووتنه‌وه‌که‌ی ترسان که ببێته گرفت بۆ خیلافه‌ته‌که‌یان و ببێته هۆی له‌ناوچوونیان. بۆیه خه‌لیفه به فێڵ ھێنایه "دار الخلافه" و له‌وێ له‌ناوی برد. شیعرێکی ئه‌بو ده‌لامه له حزوری خه‌لیفه‌دا به ڕووی ئه‌بو موسلیمی گوتووه کوردبوونی ئه‌بو موسلیم و بزووتنه‌وه‌که‌ی ده‌سه‌ڵمێنێت، ھه‌رچه‌نده ئه‌بو موسلیم له‌ناو برا، به‌ڵام پاش خۆی بیروباوه‌ڕی بزووتنه‌وه‌که‌ی به تاوی بته‌وتر و به شێوازی جۆراوجۆر درێژه‌ی ھه‌بوو ، که ئاسه‌اواری تا ئیستاش به‌رده‌وامه.
کلیل وشه: کورد، ئه‌بوموسلم، کوردستان، جبال، سیاه جامکان، دۆنادۆن
فرهنگ کهن کرد (ابومسلم کرد گوران از منطقه پهلویان)
هیاس محمود کاکه‌یی (پژوهشگر زبان و ادبیات یارسان)
تاریخ دریافت: 03/08/1399
تاریخ پذیرش: 15/11/1399
چکیده
ابومسلم یکی از کردهای گورانی سرزمین پهلویان در نزدیکیهای اصفهان است. قیام او در جغرافیای وسیع ایران (ماد و پارس) پیش از آنکه سیاسی باشد یک جنبش آیینی باطنی برای احیاء فرهنگ کهن کردی بود، که در مقابل خلافت امویان به علتی برای استقرار خلافت عباسی تبدیل شد. به همین دلیل عباسییان به ابومسلم اطمینان خاطر پیدا کردند و او را والی خراسان کردند، که در مدت اندکی هواداران زیادی دور او جمع شدند. عباسییان از آن وضعیتی که ابومسلم فراهم آورده بود هراس پیدا می‌کنند که مبادا حرجی بر خلافت و موجودیتشان وارد شود. به همین دلیل خلیفه با لطایف الحیل او را به دارالخلافه کشاند و او را از میان برداشت. شعر ابودلامه که در مورد ابومسلم و در حضور خلیفه عنوان کرده بود کرد بودن ابومسلم و جنبش او را به اثباط میرساند. هر چند ابومسلم از میان برداشته شد، اما فکر و اندیشه‌ی انقلابی او تداوم داشت و به شکل و شیوه‌های مختلف و گاه با شدت بیشتر نمود پیدا میکرد که آثار آن تا کنون نیز پابرجاست.
کلید واژه: پکرد، ابومسلم، کردستان، جبال، سیاه جامگان، دونادون.
Ancient Kurdish culture (Abu Muslim, A Gurani Kurd in the land of the Pahlavian)
Hayyas Mahmood Kakay (Author and researcher of Yaresan language and literature)
Recive data: 2020/10/24
Accpte data: 2021/02/03
Abstract:
Abu Muslim was one of the Gurani Kurd, who was came from Pahlavian region nearby Isfahan. His uprising in the vast area of Iran (Media and Persia) before being a political movement was an esoteric religious movement, intended to revive ancient Kurdish culture, he was against the Umayyad caliphate, supported the establishment of the Abbasid caliphate. For this reason, the Abbasids trusted him and appointed him as the governor of Khorasan, where in a short time many people supported him. The Abbasids were afraid of the situation that Abu Muslim created which might pose a threat and damage the existence caliphate. For this reason, the flattered him to deceive and requested him to come to Dar al-Khalafah and killed him. Abu Dalama's poem about Abu Muslim which he read it in the presence of the caliph, shows that the origin of Abu Muslim was Kurd and the existence of his movement. Although Abu Muslim was eliminated, but his revolutionary thought continued in various forms and ways, sometimes it was more intense, in a way that its impact is still effective.
Keywords: Kurd, Abu Muslim, Kurdistan, Zagros residents, Siaah Jaamegan, metempsychosis.
