 |
شماره یکم، سال یکم، تابستان 1399
ساڵی یه‌کم، ژماره‌ی یه‌که‌م، هاوین 2020 زایینی
Vol.1, No.1, Summer 2020
کوردستان وڵاتی پێکه‌وه‌ژیان(ھه‌ڵه‌بجه)وه‌ک نموونه‌یه‌کی گه‌ش
سه‌فه‌ر که‌ریم ھاواری
(نووسه‌ر و ڕۆژنامه‌وان)
کاتی وه‌ر‌گرتن: 10/04/2020 
کاتی قه‌بووڵکردن: 02/08/2020
کورته:
ئه‌م توێژینه‌وه‌یه چه‌ند ئاڕاسته‌یه‌ک ده‌خاته ڕوو له ڕووی مێژووییه‌وه، یه‌کێک له دیاریترین ئاڕاسته و ئامانجه‌کان خستنه‌ڕووی گیانی پێکه‌وه‌ژیانه له گۆشه‌یه‌کی خودان مێژووی کوردستاندا که ئه‌ویش پارێزگای ھه‌ڵه‌بجه‌یه، وه‌ک ئاشکرایه ئه‌م شاره یه‌کێکه له شاره دێرینه‌کانی باشووری کوردستان، له جیھاندا ناو و ناوبانگێکی گه‌وره‌ی په‌یداکرد به‌تایبه‌ت دوای ئه‌وه‌ی له لایه‌ن ڕژێمی به‌عسی حکومه‌تی عێراقه‌وه کیمیاباران کرا له ١٦/٣/١٩٨٨دا، تاوانێکی مێژوویی به‌رامبه‌ر به ھاوڵاتیانی ئه‌م شاره ئه‌نجام درا، گه‌رچی ئه‌م شاره نموونه‌ی شاری پێکه‌وه‌ژیان و یه‌کتری په‌سه‌ندکردن بووه به درێژایی مێژوو و ھه‌تا ده‌گاته ئه‌مڕۆ ئه‌م شانازییه‌ی بۆ ماوه‌ته‌وه، بۆیه به پێویستمان زانی ئه‌م ڕووه‌گه‌شه‌ی ئه‌م شاره له‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا بخه‌ینه ڕوو. له‌ناوه‌ڕۆکی باسه‌که‌دا دوو نموونه پیشان دراون، یه‌کێکیان(جووله‌که‌کان)ی ھه‌ڵه‌بجه‌یه، که زیاتر له حه‌فتا ساڵه له‌و شاره‌دا نه‌ماون، ئه‌وی دیکه‌یان (کاکه‌یی) یان (ھاوار)ییه‌کانی ھه‌ڵه‌بجه‌یه که تا ئێستا ژیانی ئاسایی خۆیان له‌گه‌ڵ موسوڵمانه‌کاندا به‌سه‌ر ده‌به‌ن به‌بێ کێشه‌و گرفت. ھه‌وڵمان داوه له باسی(ھاوار)ییه‌کاندا که‌مێک زیاتر بوه‌ستین و ئاوڕێکی خێرا بده‌ینه‌وه له مێژوو و داب و نه‌ریتی ئه‌م ناوچه‌یه، بیر و باوه‌ڕو کلتوریان بخه‌ینه ڕوو، پێکھاته‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی ھاوارییه‌کان ئاماژه‌ی پێکراوه، له‌گه‌ڵ ناوھێنانی ھه‌ندێک له شوێنه پیرۆزه‌کانی (ھاوار و ده‌ره‌توێ)، که ھه‌ردوو گوند به مه‌ڵبه‌ندێکی پیرۆزی یارسانیه‌کان داده‌نرێن لای په‌یڕه‌وانی ئاینی کاکه‌ییه‌کان. شوێنه پیرۆزه‌کان لای یارسانییه‌کان بایه‌خێکی ئایینی زۆریان ھه‌یه و به‌رده‌وام له ھه‌وڵدان بۆ پاراستنی شوێنه‌واره‌کانیان، چ وه‌ک نۆژه‌نکردنه‌وه‌و خاوێنکردنه‌وه‌ی شوێنه‌کان چ وه‌ک پاراستنیان له ڕووی مه‌عنه‌ویه‌وه، به نووسین و گرنگیپێدانی نووسه‌ران و ڕۆشنبیرانی کاکه‌یی به شوێنه پیرۆزه‌کانیان و دیکۆمێنتکردنی شوێنه‌واره دێرینه‌کانی ھاوار له دام و ده‌زگا ڕاگه‌یاندن و ڕۆشنبیریه‌کانی کوردستان و ده‌ره‌وه‌ی کوردستاندا.
وشه سه‌ره‌کییه‌کان: پێکه‌وه‌ژیان، کوردستان، هاوار، هه‌ورامان، کاکه‌یی، یارسان.
Kurdistan is a land of coexistence with Halabja as an extraordinary example
Safar Kareim Hawari (Writer and journalist)
Recive data: 2020/04/10
Accpte data: 2020/08/02
Abstract
This research demonstrates aspects of the co-existence of different religions in a historical perspective in the Governorate of Halabja. This city is one of the ancient cities of southern Kurdistan; however the city later become renowned throughout the world after the chemical attack on the city by the Baath regime of the Iraqi government on the 16th March 1988; this was a despicable crime committed against civilians in the city.
Halabja, throughout history and until the present day, has always been an example of coexistence and tolerance; it is proud of this history so therefore, in this research, we endeavored to demonstrate the incomparable character of this city. This paper has illustrated two examples: one being the Jews who left the city in the past seventy years, the second example is the Kakaiys or Hawarians of Halabja, living in harmony with Muslims in Halabja without any problem until the present time.
We tried to focus on the Hawarian and shed some light on the tradition, history and beliefs of that region, also referring to the social structure of the Hawarians and their holy places of Hawar and Daratwe; these two villages are considered to be the holy places for the Yarsans. These places have a religious importance for Kakaiys and Yarsans; they constantly try to protect them in terms of renovation and cleaning. In addition they preserve the spirituality of these holy places with Kakaiy writers and intellectuals who are writing and documenting regarding these ancient places of Hawar in the media and cultural institutions in Kurdistan, as well as outside Kurdistan.
Keyword: Coexistence, Kurdistan, Hawar, Kakaiy, Yarsan.
